Sytuacja prawna nauczycieli kontraktowych i mianowanych kończących staże po dniu 1 września 2018 r.
W związku z powtarzającymi się pytaniami dotyczącymi sprawozdań z realizacji planów rozwoju zawodowego nauczycieli, którzy rozpoczęli staż przed dniem 1 września 2018 r. oraz dokumentacji załączanej do wniosku o nadanie kolejnego stopnia awansu zawodowego wyjaśniamy:
Na wstępie należy zaznaczyć, że awans nauczyciela, na każdy kolejny stopień, składa się z trzech niejako odrębnych etapów: (1) stażu, po którego zakończeniu nauczyciel (2) składa dyrektorowi sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego i otrzymuje ocenę, a następnie (3) wnosi do właściwego organu o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego. Przebieg tych etapów – w okresie, który możemy nazwać „przejściowym” – został uregulowany w przepisach rozdziału 12 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. poz. 2203) – dalej u.f.z.o.
1) Art. 125 u.f.z.o. stanowi, że staż na kolejny stopień awansu zawodowego nauczyciela rozpoczęty i niezakończony przed dniem 1 września 2018 r. jest odbywany według dotychczasowych przepisów.
Powyższe oznacza, że w odniesieniu do nauczycieli, którzy rozpoczęli staże we wrześniu 2017 r. (i w latach wcześniejszych, a których nie zakończyły się przed dniem 1 września 2018 r.) zasady odbywania stażu określają przepisy obowiązujące przed dniem 1 września 2018 r., zatem również rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. z 2013 r. poz. 393).
W związku z powyższym nie występuje po stronie nauczycieli obowiązek dostosowywania planów rozwoju zawodowego do powinności, bądź wymagań, zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (Dz.U. poz. 1574). Jeżeli natomiast sam nauczyciel wyraziłby chęć wprowadzenia tego rodzaju zmian to – za zgodą dyrektora szkoły (stosownie do zapisu § 4 pkt 3 rozporządzenia z 2013 r.) – może to zrobić w formie aneksu. (Sporządzając aneks nauczyciel nie uwzględnia w nim zadań, których w planie nie było, a które już zrealizował w trakcie stażu).
Zgodnie z treścią art. 127 u.f.z.o. w przypadku nauczycieli, którzy zakończyli staż na kolejny stopień awansu zawodowego przed dniem 1 września 2018 r., lecz do tego dnia nie otrzymali oceny dorobku zawodowego za okres stażu lub nie złożyli wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego, ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu jest dokonywana oraz postępowanie kwalifikacyjne lub egzaminacyjne jest prowadzone według dotychczasowych przepisów.
Tym samym do wszystkich czynności podejmowanych w trakcie awansu zawodowego nauczycieli, którzy kończą staże po dniu 31 sierpnia 2018 r. (wyjątek stanowili nauczyciele stażyści – art. 128 u.f.z.o.) zastosowanie mają już nowe przepisy. Dotyczy to zarówno złożenia sprawozdania, dokonania oceny jak i przebiegu postepowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego.
Stąd też ostatnim dniem stosowania „dotychczasowych przepisów”, w rozumieniu cytowanego wyżej art. 125 u.f.z.o., w przypadku nauczycieli, którzy nie zakończyli staży przed dniem 1 września 2018 r., będzie ostatni dzień odbywania przez nauczyciela stażu.
Wszystkie czynności podejmowane po dniu zakończenia stażu będą odbywały się stosownie do treści aktualnie obowiązujących przepisów w tym rozporządzenia z 2018 r.
2.1) Przepisy rozporządzenia z 2018 r. nie zawierają szczegółowych regulacji w zakresie sposobu sporządzania sprawozdania z realizacji planu. Wszelkie „wymagania” w tym zakresie ograniczają się do treści § 4 ust. 5 rozporządzenia, który stanowi, że nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, uwzględniające efekty jego realizacji dla nauczyciela i szkoły, w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu.
Zatem najistotniejsza różnica dotycząca kwestii sporządzania sprawozdania z realizacji planu pomiędzy nowym rozporządzeniem a tym z 2013 r. tkwi w konieczności uwzględnienia w nim efektów realizacji planu dla samego nauczyciela i szkoły, w której staż realizował.
Ani w tym rozporządzeniu, ani w żadnych innych przepisach regulujących przebieg awansu zawodowego nauczycieli nie występuje pojęcie „sporządzania sprawozdania zgodnie z rozporządzeniem”. W swoim sprawozdaniu nauczyciel powinien zatem odnieść się do konkretnych zadań założonych w planie rozwoju zawodowego (a nie do poszczególnych „paragrafów”, czy też wymagań zawartych w rozporządzeniu). A zatem to jakie rozporządzenie obowiązuje w czasie sporządzania wspomnianego sprawozdania nie ma żadnego znaczenia dla jego zawartości merytorycznej.
Sprawozdanie złożone przez nauczyciela dyrektorowi szkoły stanowi podstawę sporządzenia przez dyrektora stosownej oceny. Nauczyciel nie składa odrębnego wniosku o dokonanie tej oceny.
2.2) Od dnia 1 września 2018 r. – stosownie do treści art. 6a ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2018 r. poz. 967 z późn. zm.) – dyrektor, po zakończeniu przez nauczyciela stażu na kolejny stopień awansu zawodowego, dokonuje oceny pracy nauczyciela.
Wszystkie kwestie związane ze sporządzeniem tej oceny zostały uregulowane w treści art. 6a Karty Nauczyciela oraz rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. poz. 1133 oraz z 2019 r. poz. 5).
Dodać można w tym miejscu, że z uwagi na uchylenie z dniem 1 stycznia 2019 r. (na mocy art. 6 pkt 3 lit b ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. poz. 2245 z późn. zm.) przepisów nakładających na dyrektorów obowiązek ustalenia regulaminów określających wskaźniki oceny pracy nauczycieli, odnoszące się do poziomu spełniania poszczególnych kryteriów oceny pracy nauczycieli, do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela, wszczętych po dniu 31 sierpnia 2018 r. i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2019 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że w przypadku nauczycieli, którzy staż na kolejny stopień awansu zawodowego zakończyli w okresie od dnia 1 września 2018 r. do dnia 31 grudnia 2018 r. przy dokonywaniu oceny pracy po zakończonym stażu wskaźniki będą miały zastosowanie niezależnie od tego kiedy procedura oceniania nauczyciela będzie przeprowadzana (art. 140 ust. 2 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe…).
3) Jak już wcześniej wspomniano do postępowań o nadanie kolejnego stopnia awansu zawodowego „przepisy dotychczasowe” (tj. przede wszystkim rozporządzenie z 2013 r.) stosuje się wyłącznie w odniesieniu do nauczycieli, którzy staże zakończyli do dnia 31 sierpnia 2018 r.
Wszyscy nauczyciele, którzy kończą staże po tym dniu są zobowiązani załączyć do wniosku o wszczęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego dokumentację, o której mowa w § 9 rozporządzenia z 2018r.
Zgodnie z treścią tego przepisu nauczyciel kontraktowy dołącza (ust. 1):
1) kopie dokumentów potwierdzających posiadane kwalifikacje zawodowe, a w przypadku nauczyciela kontraktowego – także kopię aktu nadania tego stopnia, poświadczone przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
2) zaświadczenie dyrektora szkoły o:
- a) wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu, ze wskazaniem wszystkich szkół, w których nauczyciel odbywał staż,
- b) dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego i dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji tego planu,
- c) przyczynach wydłużenia okresu stażu oraz zaliczenia dotychczas odbytego stażu w przypadkach określonych w art. 9d ust. 5 i 5a oraz art. 9f ust. 2 i 4 Karty Nauczyciela, ze wskazaniem podstawy prawnej odpowiednio wydłużenia albo zaliczenia okresu stażu oraz okresu nieobecności w pracy lub niepozostawania w stosunku pracy;
3) kopię sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem;
4) kopię karty oceny pracy dokonanej po zakończeniu stażu, poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.
Z kolei nauczyciel mianowany jest obowiązany – poza wyżej wymienionymi dokumentami (wyłączając akt nadania stopnia nauczyciela kontraktowego) – dołączyć do wniosku (ust. 2):
1) opis i analizę sposobu realizacji jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 1–3 i jednego wymagania wybranego spośród określonych w § 8 ust. 3 pkt 4, w szczególności ze wskazaniem uzyskanych efektów dla nauczyciela i szkoły;
2) kopię dyplomu lub świadectwa potwierdzającego znajomość języka obcego na poziomie podstawowym, o których mowa w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, poświadczone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem – jeżeli nauczyciel realizował zadanie, o którym mowa w § 8 ust. 3 pkt 4 lit. c;
3) kopię aktu nadania stopnia nauczyciela mianowanego poświadczoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem.
W kwestii poświadczania kopii dokumentów za zgodność z oryginałem zaznaczyć należy, że pomimo zapisów w rozporządzeniu o dokonywaniu tego przez dyrektora szkoły, nie tracą swojej mocy obowiązującej – w odniesieniu do awansu zawodowego – przepisy art. 76a Kodeksu postępowania administracyjnego. Wynika z nich, że kopie dokumentów mogą być poświadczane przez:
1) organ, który wydał oryginał dokumentu (np. odpis dyplomu, kopia/odpis aktu nadania stopnia awansu zawodowego),
2) notariusza,
3) upoważnionego pracownika organu prowadzącego postępowanie (czyli Kuratorium Oświaty w Rzeszowie), któremu został okazany oryginał dokumentu wraz z odpisem.
