Często w naszej pracy spotykamy się ze zdaniami, które w opinii wypowiadających je są prawdą, jednak w rzeczywistości nie mają z nią wiele wspólnego.
Takim szczególnym zdaniem jest „u nas Karta nie obowiązuje”. Słyszymy je przede wszystkim od osób prowadzących niesamorządowe jednostki oświatowe lub kierujących nimi dyrektorów. Zdarza się również, że wypowiadają je pracujący w takich jednostkach nauczyciele.
Krótka analiza przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2023 r. poz. 984 z późn. zm.) wykaże, że rzeczywistość jest zupełnie inna.
Na początek art. 1 tej ustawy. Ust. 1 pkt. 2 stanowi, że ustawie podlegają również, w zakresie określonym ustawą:
2) nauczyciele zatrudnieni w:
a) publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego,
b) przedszkolach niepublicznych, niepublicznych placówkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1, oraz szkołach niepublicznych i niepublicznych szkołach artystycznych o uprawnieniach publicznych szkół artystycznych,
c) publicznych innych formach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego oraz niepublicznych innych formach wychowania przedszkolnego;
Jak łatwo zauważyć, już z tego przepisu wynika wprost, że Karta Nauczyciela jednak obowiązuje również w jednostkach oświatowych, dla których organem prowadzącym nie jest jednostka samorządu terytorialnego.
Co jednak oznacza pojęcie „w zakresie określonym ustawą”. Wyjaśnia to przede wszystkim art. 91b ust. 2 Karty Nauczyciela.
Z jego treści wynika, że do nauczycieli zatrudnionych w:
1) przedszkolach, szkołach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2, bez względu na wymiar zatrudnienia, mają zastosowanie przepisy art. 6, art. 6a, art. 9,;
2) placówkach, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2, bez względu na wymiar zatrudnienia, mają zastosowanie przepisy art. 6, art. 6a, art. 9, art. 26, art. 63 i art. 75–85z;
3) przedszkolach, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. a, oraz szkołach i placówkach, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2, w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, w tym do nauczyciela zatrudnionego na stanowisku dyrektora, mają zastosowanie przepisy art. 9a–9i, art. 22 ust. 3 i 4, , art. 86, art. 88 i art. 90 oraz przepisy wydane na podstawie art. 70a ust. 9;
4) przedszkolach, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. b, oraz innych formach wychowania przedszkolnego, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 lit. c, w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, w tym do nauczyciela zatrudnionego na stanowisku dyrektora, mają zastosowanie przepisy art. 9a–9i, art. 22 ust. 3 i 4, art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 51, art. 70a ust. 4 i 7 i art. 88 oraz przepisy wydane na podstawie art. 70a ust. 9.
Jakie zatem zagadnienia reguluje Karta Nauczyciela w jednostkach niesamorządowych. Są to przede wszystkim:
– art. 6 – obowiązki nauczycieli,
– art. 6a – ocena pracy nauczyciela,
– art. 9 – kwalifikacje wymagane na stanowisku nauczyciela,
– art.9a-9i – awans zawodowy nauczycieli (oraz powiązany z awansem art. 22 ust. 3 i 4),
– art. 11a – nauczycielska legitymacja służbowa,
– art. 26 – wygaśnięcie stosunku pracy z mocy prawa,
– art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3 – nagrody kuratora oświaty i ministra właściwego do spraw oświaty,
– art. 51 – „Medal Komisji Edukacji Narodowej”,
– art. 63 – ochrona przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych
– art. 75–85z – odpowiedzialność dyscyplinarna,
– art. 88 i 90 – emerytury nauczycielskie.
Ponadto art. 10a Karty Nauczyciela reguluje kwestie związane z zatrudnianiem nauczycieli w niesamorządowych jednostkach oświatowych (odsyła w tym zakresie przede wszystkim do Kodeksu pracy). Natomiast na mocy przepisu art. 42d Karty Nauczyciela w jednostkach tych zatrudniani są tzw. nauczyciele „specjaliści”.
Zatem niestosowanie w niesamorządowych jednostkach oświatowych może stanowić naruszenie obowiązującego prawa lub praw pracowniczych.
Rafał Górka
