Informacje dotyczące obowiązku zakrywania ust i nosa oraz stosowania RODO w szkołach w związku z wystąpieniem stanu epidemii wywołanego wirusem SARS-CoV-2

Rzeszów, 2021-09-01

Podkarpacki Kurator Oświaty wyjaśnia najważniejsze kwestie związane z organizacją szkoły w okresie stanu epidemii.

Maseczki dla uczniów przebywających w szkole – tylko decyzją dyrektora.

Dyrektorzy szkół, odpowiedzialni za zapewnienie bezpieczeństwa, mogą wprowadzać regulaminem, procedurą obowiązek noszenia przez uczniów maseczek we wspólnych przestrzeniach,  np. na korytarzach, w szatniach.

Zgodnie z art. 68 ustawy Prawo oświatowe (Dz.U. z 2021 r.  poz. 1082 ze zm.), cytuję: „1.  Dyrektor szkoły lub placówki w szczególności: 1) kieruje działalnością szkoły; 6) wykonuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę lub placówkę; 7) wykonuje inne zadania wynikające z przepisów szczególnych” oraz „uwzględnia w funkcjonowaniu jednostki przepisy odrębne dotyczące ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii oraz wytycznych ministra właściwego do spraw zdrowia, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.” (§ 13c Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 2020 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1394 z późn. zm. Ostatnia zmiana Dz.U.2021 r. poz. 1525 ).

Wytyczne, które zostały opracowane przez GIS (Głównego Inspektora Sanitarnego), wynikają z zapisów art. 8a ust. 5 ustawy z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
(t.j. Dz.U z 2021 r. poz. 195), który stanowi: „Główny Inspektor Sanitarny lub działający z jego upoważnienia inny organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej może wydawać osobom prawnym, osobom fizycznym i jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, w szczególności podmiotom wykonującym działalność leczniczą, pracodawcom………. (…)
pkt 2: „zalecenia i wytyczne określające sposób postępowania w trakcie realizacji zadań
– w przypadku stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo w razie niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, które może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego, w szczególności wystąpienia choroby szczególnie niebezpiecznej lub wysoce zakaźnej, o których mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.”

Zatem zalecenia i wytyczne mogą być skierowane do szkół, czy też przedszkoli. Wynikają one z ustawy i na podstawie ustawy są wydawane. To ustawa jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa, a w związku z tym wydane na jej podstawie (z jej upoważnienia) zalecenia i wytyczne mogą stanowić podstawę do podejmowania określonego działania (np. badania temperatury). Mierzenie temperatury nie narusza praw dziecka, jeżeli znajduje umocowanie w przepisach wewnętrznych szkoły (np. regulaminach, procedurach), opracowanych przez dyrektora szkoły i wydanych w oparciu o obowiązujące akty prawne regulujące funkcjonowanie szkoły w czasie epidemii.

Niezwykle ważna  jest ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2020 poz. 1845), gdyż na jej podstawie (art. 46a i art. 46b pkt 1-6 i 8-12) wydano
Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii z 6 maja 2021 roku  (Dz.U. z 2021r. poz. 861),
i poświęcony nakazowi noszenia maseczek § 25 tegoż rozporządzenia, cytuję:

„ust. 1

Do dnia 30 września 2021 r. nakazuje się zakrywanie, przy pomocy maseczki, ust i nosa”

Nakazu powyższego nie stosuje się:
§ 25 ust. 4 punkty, cytuję:

2) osoby kierującej motocyklem, czterokołowcem lub motorowerem oraz osoby przewożonej takimi pojazdami, używających kasków ochronnych zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2021 r. poz. 450, 463, 694 i 720);

3) dziecka do ukończenia 5. roku życia;

4) osoby, która nie może zakrywać ust lub nosa z powodu:

1. a) całościowych zaburzeń rozwoju, zaburzeń psychicznych, niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym, znacznym albo głębokim,
2. b) trudności w samodzielnym zakryciu lub odkryciu ust lub nosa,
3. c) zaawansowanych schorzeń neurologicznych, układu oddechowego lub krążenia, przebiegających z niewydolnością oddechową lub krążenia;

10) osoby, której miejscem stałego lub czasowego pobytu są budynki użyteczności publicznej przeznaczone na potrzeby wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, chyba że zarządzający takim budynkiem postanowi inaczej;

15) uczniów i dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym oraz osób zatrudnionych w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce oświatowej oraz w ramach form opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 – na ich terenie, chyba że kierujący takim podmiotem lub formą wychowania lub opieki postanowi inaczej;

16) ¹⁶⁶

 zdających oraz innych osób uczestniczących w przeprowadzaniu egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie lub egzaminu zawodowego oraz egzaminu adwokac-kiego, radcowskiego, notarialnego, komorniczego, egzaminu dla osób ubiegających się o licencję doradcy restrukturyzacyjnego i egzaminów wstępnych na aplikację adwokacką, radcowską, notarialną i komorniczą, jeżeli w trakcie egzaminu odległość pomiędzy poszczególnymi osobami wynosi co najmniej 1,5 m;

17) osoby wykonującej czynności zawodowe, służbowe lub zarobkowe w budynkach użyteczności publicznej, o których mowa w ust. 1 pkt 2 lit. d, chyba że zarządzający takim budynkiem postanowi inaczej, z wyjątkiem osoby wykonującej bezpośrednią obsługę interesantów lub klientów w czasie jej wykonywania;

18) zdających oraz innych osób uczestniczących w przeprowadzaniu:

1. a) egzaminu dyplomowego w szkole artystycznej, o którym mowa w 44zn ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2020 r. poz. 1327 oraz z 2021 r. poz. 4),
2. b) egzaminu czeladniczego lub egzaminu mistrzowskiego,
3. c) badania przydatności, egzaminu wstępnego, egzaminu kwalifikacyjnego przeprowadzanych w publicznej szkole artystycznej oraz sprawdzianu uzdolnień, predyspozycji lub praktycznych umiejętności, przeprowadzanego w niepublicznej szkole artystycznej o uprawnieniach publicznej szkoły artystycznej, o których mowa odpowiednio w 14 ust. 4 pkt 3 oraz art. 142 ust. 4 i 7 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe

– jeżeli w trakcie tego egzaminu, badania albo sprawdzianu odległość pomiędzy poszczególnymi osobami wynosi co najmniej 1,5 m.

Odkrycie usta i nosa jest możliwe w przypadkach określonych w § 25 ust.  6 i 7.

Rodzice przychodzący do szkoły i inne osoby mają obowiązek zakrywania ust i nosa, przy pomocy maseczki.

Obowiązek ten wynika z § 25 ust. 1 pkt 2d  ww rozporządzenia i nie wymaga uregulowania w statucie, bądź innych dokumentach proceduralnych szkoły, chyba ,że podlega zwolnieniu wynikającemu z zacytowanych powyżej przepisów.

W przypadkach uzasadnionych nadzwyczajnymi okolicznościami zagrażającymi życiu lub zdrowiu dzieci i młodzieży minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w drodze rozporządzenia, może czasowo ograniczyć lub czasowo zawiesić funkcjonowanie jednostek systemu oświaty na obszarze kraju lub jego części, uwzględniając stopień zagrożenia na danym obszarze (art. 30b ustawy Prawo oświatowe), minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, w drodze rozporządzenia, może wyłączyć stosowanie niektórych przepisów niniejszej ustawy, ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o finansowaniu zadań oświatowych w odniesieniu do wszystkich lub niektórych jednostek systemu oświaty, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 30b, w szczególności w zakresie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego, oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów, przeprowadzania egzaminów, organizacji roku szkolnego i organizacji pracy tych jednostek, a także wprowadzić w tym zakresie odrębne unormowania, tak aby zapewnić prawidłową realizację celów i zadań tych jednostek (art. 30c ustawy Prawo oświatowe).

Na podstawie ww ustawy wydano Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia
20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm. Ostatnia zm. Dz.U. 2021 poz. 1525).

Regulując kwestię oświadczeń RODO, Prezes UODO wydał w dniu 12 marca 2020 r. stanowisko, zgodnie z którym przepisy o ochronie danych osobowych nie mogą być stawiane jako przeszkoda w realizacji działań w związku z walką z koronawirusem. Zgodnie bowiem z motywem 46 RODO przetwarzanie danych osobowych jest możliwe również w przypadkach, gdy jest to niezbędne do ochrony interesu, który ma istotne znaczenie dla życia osoby której dane dotyczą (np. w sytuacji gdy przetwarzanie jest potrzebne do celów humanitarnych w tym monitorowania epidemii i ich rozprzestrzeniania się).

Niniejsze stanowisko Podkarpackiego Kuratora Oświaty ma charakter opinii i jest analizą wybranych obowiązujących przepisów prawa.

Podkarpacki Kurator Oświaty
Małgorzata Rauch